کد مطلب:47712 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:23

گنجینه پرسمان » قرآن

نظر قرآن در مورد جوانان خطاكار كه باعث ايجاد مشكل ميشود چيست؟ آيا بايد با آنها برخورد كرد؟ يا نصيحتشان نمود؟

از آيات قرآن استفاده ميشود كه اين گونه افراد را بايد امر به معروف و نهي از منكر نمود. در قرآن كريم، آيات متعددي دربارة امر به معروف و نهي از منكر وجود دارد كه شماري از آنها عبارتند از: آياتو 114 آلعمران، 71 و 112 توبه، 17لقمان و 41حج.

خداي متعال در آيه 110 سورة آلعمران ميفرمايد: شما بهترين امتي هستيد كه براي مردم پديدار شدهايد; به كار پسنديده فرمان ميدهيد، تأمرون بالمعروف و از كار ناپسند باز ميداريد، و تنهون عن المنكر و به خدا ايمان داريد... در آيه 112 توبه آمده است: (آن مؤمنان) همان توبه كنندگان، پرستندگان، سپاسگزارن، روزهدارن، ركوعكنندگان، سجدهكنندگان، وادارندگان به كارهاي پسنديده، بازدارندگان از كارهاي ناپسند، و پاسداران مقررات خدايند، سلسله مراتبي در امر به معروف و نهي از منكر بيان شده كه ابتدا از پند و نصيحت شروع ميشود و به صورت بياعتنايي، تنبيه ابتدايي و... تا مراحلي دشوار پيش ميرود; به عبارت ديگر، از آسانترين مرحله شروع ميشود و چناچه لازم باشد تا سختترين مرحلة مجاز ادامه مييابد; البته اين سير كلي در امر به معروف و نهي از منكر است; امّا اين كه آسانترين مرحله و شيوههاي برخورد اوليه چيست و چگونه بايد اين كار را شروع كرد و بدان پرداخت، آياتي در قرآن وجود دارد كه آنها را بازگو ميكند.

1. خيرخواهي: آمر و ناهي بايد خيرخواه شخص نصيحت شونده باشد و چناچه در كلامـو اگر بتواند در عملـ خيرخواهي خويش را بروز دهد، اثري به مراتب بيشتر خواهد داشت.

خيرخواهي يكي از شيوههاي تأثيرگذاري است. قرآن ميفرمايد: أُبَلِغُكُم رِسَلَتِ ربّي و أنا لكم ناصِحٌ أمين; (اعراف،68) پيغامها و رسالتهاي پروردگارم را به شما ابلاغ ميكنم و همانا براي شما خيرخواهي امينم.

2. جدال احسن: قرآن ميفرمايد: ادْع إِلَي سَبِيلِ رَبِّكَ بِالحِكمَة وَالمَوعِظَةِ الحَسَنَة وَجَدِلهُم بِالَّتِي هِي أَحْسَن...; (نحل،125) با حكمت و اندرز نيكو به راه پروردگارت دعوت كن، و با آنها به طريقي كه نيكوتر است، استدلال و مناظره نما. پروردگار تو از هر كسي بهتر ميداند كه چه كسي از طريق او گمراه شده و چه كساني هدايت يافتهاند.

حكمت، به معناي دانش و منطق و استدلال، و موعظه نيكو، استفاده از عواطف انسانهاست; چرا كه موعظه و اندرز، بيشتر جنبة عاطفي دارد كه با تحريك آن ميتوان بسرعت به نتيجه مطلوب رسيد. جدال احسن، در صورتي است كه حق، عدالت، امانت و صدق و راستي بر آن حكومت كند و از هر گونه جسارت، توهين، تحقير و... پرهيز شود.

3. صلابت در سخن: آمر و ناهي بايد در سخن خود قاطع باشد; البته در بسياري موارد قاطعيت با ملايمت و جدال احسن منافاتي ندارد.

4. تطابق قول و فعل: قول و فعل آمر و ناهي بايد مطابق هم باشد تا مصداق آيه شريفه 44، بقره قرار نگيرد كه ميفرمايد: أتأمرون الناس بالبر و تنسون أنفسكم; آيا مردم را به نيكي امر ميكنيد و خودتان را فراموش ميكنيد (خود آن را ترك ميكنيد)...

تطابق قول و فعل در راهنما و موعظهكننده از نظر روانشناسي بسيار مهم و چه بسيار مواردي كه همين تطابق قول و عمل ـ بدون اين كه چيز ديگري ضميمه شودـ خود موجب هدايت و ارشاد ديگران ميشود.

5. رهنمودهاي روانشناسي: روانشناسنان، با استفاده از تجربه به نكاتي در زمينه هدايت و پرورش و چگونگي و راهبردهاي آن رسيدهاند كه آگاهي از آنها در پيشبرد تكريم شخصيت مخاطب مؤثر است. قبل از برخورد و نصيحت، ميتوان نكات مثبتي از اخلاق، درس، ورزش، و... را از مخاطب به زبان آورد و وي را به خاطر آن تمجيد كرد; آنگاه تذكر داد كه چنين شخصيتي (مثلاً در رتبه علمي و يا سطح ورزشي) شايسته نيست چنين كار ناپسندي را مرتكب شود و...